Freelance schrijver Laura Powell reisde naar Albanië en kon niet wegkijken bij de hoeveelheid zwerfvuil dat langs de wegen lag. Nader onderzoek leverde op dat de vuilnis een beeld was van de roerige geschiedenis en dat afval een de opkomende uitdaging is voor dit land.
Als je rijdt door het Albanese platteland (anders dan de verschrikkelijke toestand van de wegen) is er een ding dat opvalt: de rommel die het landschapsbeeld vervuild. Stapels vuilnis gekenmerkt door plastic zakjes zie je overal. Vraag buitenlandse hulpverleners waarom dit zo is, en ze vertellen je dat het een combinatie is van 1) een gebrek aan afvalbeheer en 2) een gebrek aan onderwijs over het recyclen.
Recycling theorie
Maar vraag het Albanezen en zij vertellen u dat ze veel weten over recycling. In feite werden zij gedwongen te recyclen voordat recycling noodzakelijk werd. Volgens Auron Tare, hoofd van de Albanese Nationale Stichting en een bekend historicus tijdens de Enver Hoxha dictatuur (1940-1985), waren de mensen verplicht om glazen flessen en papier als verpakkings- en vervoersmateriaal te gebruiken en waren er schoolprogramma’s ontwikkeld om kinderen het belang van recycling te benadrukken. Maar er was een gebrek aan consumptiegoederen tijdens Hoxha’s bewind en daardoor was er weinig weg te gooien. Met als gevolg weinig behoefte aan stortplaatsen en andere management afvalvoorzieningen.
Economische voorspoed
Na een gesprek met veel Albanezen, is mijn inschatting, dat ze hun afval weggooien, zonder rekening te houden met recycling en met minachting voor het milieu. Voor de oudere generatie, die de communistische tijd heeft meegemaakt en gedwongen werd te recyclen, vertegenwoordigt de import van plastic en andere nieuwe consumptiegoederen zowel vrijheid als rijkdom. Het idee van gedwongen te recyclen en hergebruiken, moest enigszins wijken van deze nieuwe ontdekte idealen. Daarnaast werd er te weinig aandacht besteed aan de snelle economische groei in de jaren 1990 met consumptiegoederen, en daarmee dus ook afval.
Prachtige kustlijnen
Tijdens de communistische jaren hadden weinigen grote persoonlijke bezittingen omdat het allemaal de staat was en iedereen was gelijk. Volgens Tare werden vanwege militaire redenen veel gebieden in Albanië zwaar beschermd. Zo was er een belangrijk boom-plant-programma van de communistische regering langs de stranden. Dit werd aangelegd om een mogelijke invasie van buitenlandse vijanden te voorkomen of te bemoeilijken. Gevolg was dat de Albanese kustlijnen jarenlang prachtige ongerepte bosgronden waren.
Bezit
Maar nu de Albanezen kennis hebben gemaakt met eigen bezit, is een groot gedeelte van de Albanese kust een betonnen jungle geworden. In Durres, vergelijkbaar met de Nederlandse badplaats Scheveningen, zijn veel appartementenblokken gebouwd zonder rekening te houden met het milieu. De nieuwe dichte bebouwing heeft geen ruimte voor goed afvalwater beheer en het ontbreekt aan een gestructureerd afval management systeem; de pest van de voorheen ongerepte landschappen langs de Albanese westkust.
Bewustzijn
“Er is weinig milieubewustzijn onder de Albanezen”, zegt Jamarber Malltezi, de Albanese coördinator van de Wereldbank Integrated Coastal Zone Management en Clean-up (GBKG). Hij wijst erop dat “er is een verschil tussen het behoud van het milieu en de ontwikkeling van agressieve ontwikkelingen. Landeigenaren zijn meer in voor het snelle geld dan te kijken naar duurzame oplossingen. Ze verkopen hun land en verhuizen. We hebben onvoldoende voorbeelden waaruit blijkt dat de lokale bevolking beter af zou zijn met de ongerepte gebieden, door hoogbouw en urbanisatie niet toe te staan.”
Wereldbank als redder
Dat is tegelijkertijd het punt waar de Wereldbank in zicht komt. De algemene doelstelling van het GBKG-project is om de natuurlijke bronnen en culturele troeven van de zuidwestelijke Adriatische kustlijn te beschermen door middel van regulering, de ontwikkeling van infrastructuur en de opvoeding van de burgerij. Het project is nog maar net begonnen, maar de ambtenaren hebben als doel om dit gebied een groot potentieel gebied te maken, ten voorbeeld voor de Albanezen die iedereen milieu- en economische voordelen zal opleveren én bijbrengen.
Weinig optimisme
Tare is niet erg optimistisch. “Naar mijn mening is er nog steeds een gebrek aan een sterk publiek en bestuurlijk milieubeleid. De lokale bevolking snapt het belang van het milieu nog niet en er is geen nationale drijvende kracht die een sterke vuist maakt tegen de verwaarlozing van het milieu. Afhankelijk van wie je gelooft, kan het een tijdje duren voordat Albanië gaat werken aan haar afval beleid en milieu-structuur.
Naar aanleiding van een milieu-artikel (2008) van Laura Powell, morgen mijn milieu-ervaringen in Albanië.
